انسان به شیوههای متفاوتی نگاه کردن را تجربه میکند. در جهانِ روشن ِ پس از باز شدن پلکها هزاران اندوه و شادمانی و هزاران گفته و ناگفته ییرون میریزد.
همیشه این “نگاه” و عمق این مفهوم بوده که در هنر به تصاویر جان بخشیده. تابلوهای نقاشی بدون تمرکز بر چشمها سرگردان میماندند، و عکسها بی حضور چشمها، از چه رنجی قادر به سخن گفتن بودند؟
در گالری امکان، به تازگی عکسهای مهشید نوشیروانی به نمایش درآمد، نمایش آثاری که تاکید و تمرکز روی عنصر “نگاه” داشته، و او این مجموعه آثار را از کارگرانی برداشت کرده، که با تمام درد و ملالِ جاری در لحظاتشان، حالا مقابل دوربین او، چشم در چشم نشستهاند، و بدون هیچ کلمهای، به اندازهی قرنها حرف دارند. ما مجبور میشویم به عکسها نگاه کنیم. گویی میخواهند که به آنها خیره بمانیم. چیزی در این دقایق وجود دارد که هنوز کشف نشده، چیزی وجود دارد که هنوز راهی به جهان بیرون نیافته و شکل انسانی به خود نگرفته. آن رنجی که به آن نگاه میکنیم انگار فرق میکند. آنها در لباسهای یکدست و مناظر آلوده به آهنآلات و ضایعات، لطافت احساساتی را نشان میدهند که با شومی روزگار آمیخته. بیپناهی، فقر، مرارت، نبود عدالت، و تکرار فضای خالی در پشتسرشان گویای زندگی آنهاست.
در قاببندی نوشیروانی انگار تمام جهان گنجانده میشود. حکایتی ماندگار از رقص رنگهای خاکستری و تنالیتهی سفید تا سیاه، از زیبایی گمشده در پس مقنعههای آبی، از سنگینی سالها و گذر زمان که حالا ماسیده بر دستهای آنها. چیزی هست هنوز مخاطب را تکان میدهد.
در دو اثر مشاهدهگر لوکیشنهای ثابت و آدمهای متفاوت هستیم.
یک چارچوب کهنه و زنگارگرفته که گویا مدام درحال دادن و پسگرفتن است. آدمهایی که حضور دارند و در فریم بعدی، نبودن آن، یا جایگزینی شخصی دیگر، احساس فقدان را زنده میکند.
نگاه کردن و اندیشیدن به این مجموعه آثار همزمان که احساسات انسانی را برانگیخته میکند، در جاهایی برداشت و تکرار فریمهای یکسان و پوزیشن افراد در عکس که گویی به شکلی کارگردانی شده، در دام یکنواختی میافتد و کمی برای چشمها خسته کننده خواهد بود.
“او این مجموعه آثار را در سال ۱۳۵۷ از کارخانجات مالیبل و زیرمجموعههای مارگارین از جمله خروس نشان و خلیج، عکاسی کرده است.
و نخستین بار در سال ۱۳۵۸ در مرکز هنری باغ فردوس با عنوان “کار و کارگر” به نمایش درآمدهاند.”(۱)
_ * لورکا.
_ (۱) برگرفته از دیوارنوشتهی گالری امکان
اکرمگ | ochremag