چیزی نیست، یک اثر هنری است!
اینجا پایان جنگ صورت و معنا در هنر معاصر است، جایی که ایده به تنهایی، در قالب موازینی قراردادی، از سوی هنرمند، وضع می‌شود و اینگونه، هنر رُخ می‌دهد. “من هستم” (lo sono) مجسمه‌ی غیر مادی هنرمند ایتالیایی، “سالواتوره گارو” است، که در واقع، “هیچ”ی است برپا شده در فضایی قراردادی؛ مجسمه‌ای که هستیِ آن همان نبودِ آن است. مگر نه آنکه، “نیستی”، خود، نوعی “هستی” است. اما آیا می‌توان آن را کارِ هنری (artwork) دانست؟
هنر پست مدرن با بازاندیشی در فاکتورهایی که پیش از آن در تعاریف هنر و آثار هنری بدیهی می‌نمودند، همواره شاهد ظهور آثاری بحث‌برانگیز، مانند “چشمه” مارسل دوشان، آثار پاپ-آرت اندی وارهول، موسیقی “چهار دقیقه و سی و سه ثانیه” جان کیج، “کمدین” موریتسیو کاتلان _که توسط دیوید داتونا خورده شد_ بوده است؛ آثاری که با به چالش کشیدن فضا، رسانه، یگانگی و اصالت صورت، ایده را در پذیرش یک اثر در حوزه‌ی هنر کافی می‌داند.
در این بین، اثر جان کیج _سکوتی که به عنوان یک قطعه موسیقی پذیرفته شد_ شبیه‌ترین اثر به مجسمه‌ی “من هستم” گارو است، که در غیابِ صورت شکل می‌گیرد؛ ایده‌هایی که شاید یادآور داستان هانس کریستین اندرسون، “لباس جدید پادشاه” باشند. اما تفاوت عمده‌ی کار هنرمندان با دوزندگان لباس پادشاه در این است، که شیادانِ داستان مدعی آن بودند، که “چیزی هست، اما شما نمی‌بینید”؛ حال آنکه این هنرمندان اذعان می‌دارند، که “شما درست فهمیده‌اید، چیزی نیست!” اگرچه، پذیرش شنیدنِ سکوت در موسیقی، آسان‌تر از ندیدنِ یک اثر تجسمی است؛ چرا که، سکوت جزئی لاینفک در ساختار موسیقی است، که در این کارِ هنریِ جان کیج، کلیّتِ اثر را تشکیل می‌دهد. در اینجا، از دیدگاه نشانه‌شناسی اکو، سکوت “اثر” یا بیانِ از پیش تعیین شده‌ای در زمینه‌ی موسیقی است، که با نام‌گذاری هنرمند، محتوایی بدان اطلاق می‌شود. اما در موردِ “من هستم” با بیانی جدید سر و کار داریم، که عاری از هر نشانِ فضایی است و تنها، خطی کشیده شده بر روی زمین، در حکم یک “بُردار” محدوده‌ی محتوا را تعیین می‌کند. ماده‌ی آن با گونه‌ی نوعِ خود، که مجسمه است، همخوانی ندارد و ارتباط محدوده‌ی تعیین شده با رخداد فضایی که هنرمند بر آن نام گذارده است، “فرافکنی” است. بدین ترتیب، در عرصه‌ی تجسمی، دیگر با یک “اثر هنری” (artpiece) طرف نیستیم، بلکه با بُرداری طرفیم، که با فرافکنی به محتوای خود (ایده‌ی هنرمند) ارجاع می‌دهد، اینگونه، به عنوان کارِ هنری پذیرفته می‌شود و به قیمت پانزده هزار یورو به فروش می‌رسد.
۱- Io sono, Salvatore Garau
2-Fountain, Marcel Duchamp
3-Oxidation painting, Andy Warhol
4-Comedian, Maurizio Cattelan
اکرمگ | ochremag
