کانت در بخش شانزدهم نقد قوه حکم، دو نوع زیبایی را معرفی میکند. زیبایی آزاد یا زیبایی صرفا مقید. اولی به دنبال هیچ مفهومی نیست و دومی مفهومی برای عین را در نظر میگیرد. اولی زیبایی قائم به ذات و دومی زیبایی مشروط است. برای زیبایی آزاد میتوان گلها، پرندگان، نقوش یونانی و شاخوبرگهای تزیینی را نام برد و در مقابل زیبایی مشروط شامل زیبایی انسان، اسب و یا یک عمارت میشود.
“نیک زنگویل” متأثر از زیبایی آزاد و وابسته کانت، ایدهی فرمالیسم معتدل را مطرح میکند. در فرمالیسم افراطی تمام خصوصیات زیباشناسی یک اثر هنری صرفا فرمال است و بالعکس در مواضع ضدفرمالیستی هیچ یک از خصوصیات زیباشناسی یک اثر هنری فرمال نیست. زنگویل با ترکیب دو دیدگاه متضاد، رویکرد میانهرو را انتخاب میکند.
بسیاری از آثار هنری ترکیبی از خصوصیات زیباشناسی فرمال و غیرفرمال هستند و فقط تعداد کمی از آثار خصوصیات صرفا فرمال دارند. همچنین این دیدگاه صرفا محدود به دنیای هنر نیست و بسیاری از اشیاء غیرهنری نیز دارای ویژگیهای فرمال هستند. برای مثال مواردی مانند سنگها و خورشید زیرمجموعهی فرمالیسم افراطی قرار میگیرد.
نقاشی- حجمهای “منصور نصرت نظامی” را میتوان با دیدگاه فرمالیسم معتدل زنگویل بررسی کرد. وی با استفاده ازکنتراست بین مواد طبیعی و مصنوعی(بامبو، کاغذ و لوله پلاستیکی) حجمی را روی بوم مسطح میسازد، و طی این فرایند حجم از درون نقاشی دو بعدی رها میشود و این رهایی و تحول را میتوان به عنوان غایتی برای خلق اثر در نظر گرفت. در نگاه اول و در نمای کلوزآپ فرمهای ارگانیک به چشم میخورد اما با حفظ فاصله، دیگر یک اثر فرمالیستی مطلق و فاقد مفهوم نیست. در نتیجه برای مواجه با آثار این هنرمند مناسب است که رویکرد زیباشناسی فرمالیستی معتدل اتخاذ شود.
اکرمگ | ochremag